۱۳۹۵/۱۱/۲۰ | ارسال شده در دسته: گفتگوها
احمد رنجبر/هفت صبح
انتظارها از جشن‌های خصوصی سینما بالاست، به‌ویژه اگر جشنی باشد كه پانزده دوره از برگزاری‌اش گذشته باشد و دبیر آن، خودش منتقد رویه موجود و ساز و كار اهدای جوایز در جشنواره‌های دولتی است. مانیفست علی معلم طی پانزده دوره جشن حافظ، داوری آثار تلویزیونی و سینمایی بدون شائبه و مهندسی‌های معمول بوده. با این حال و به‌ویژه در دوره آخر، نامزد شدن برخی آثار و نیز اهدای جوایز به برترین‌ها علامت سوال‌هایی در ذهن به‌وجود می‌آورد. «كلاه قرمزی» برنامه‌ای محبوب است ولی این دلیل نمی‌شود كه بتواند با سریال‌هایی مثل «پرده‌نشین» و «پایتخت» رقابت كند. اهدای دو جایزه به شكل مشترك در چند بخش نقطه ابهام دیگر جشن حافظ است. از همین معبر ذهن ژورنالیستی ما به همان پشت پرده‌ای می‌رود كه سالهاست درباره جوایز مهندسی‌شده جشنواره فجر مطرح است.
علی معلم درباره چرایی انتخاب دو چهره همزمان، جایزه «كلاه قرمزی» و دیگر شائبه‌های موجود به سوالات هفت صبح پاسخ داده است:
*آقای معلم قرار است بدون تعارف صحبت كنیم تا به پاسخی درباره یكسری نقاط ابهام جشن حافظ برسیم. ایراد كه ندارد؟
نه، خواهش می‌كنم.
* از بحث نامزدی «كلاه قرمزی» در بخش‌های بهترین مجموعه و بهترین فیلمنامه شروع كنیم كه در نهایت جایزه بهترین مجموعه تلویزیونی را گرفت. در حالی كه «كلاه قرمزی» یك برنامه است و قاعدتا نباید با سریال‌هایی مثل «پرده نشین» و «ستایش» و «پایتخت» داوری شود.
اولا من یك توضیحی بدهم که این دوره بر خلاف سال‌های پیش، سال خوبی برای تلویزیون و شبكه نمایش خانگی به لحاظ تولید سریال نبود. كم بودند سریال‌هایی كه مورد توجه مردم قرار بگیرند و از نظر فنی و هنری كیفیت بالایی داشته باشند. برای همین تعداد كاندیداها حتی به پنج هم نرسید. درباره «كلاه قرمزی»؛ این مجموعه از نظر ما یك كار نمایشی محسوب می‌شود و البته با سریالی كه داستان مجزا یا ادامه‌دار دارد، متفاوت است. ولی برنامه تلویزیونی هم محسوب نمی‌شود چون مجری در آن به شیوه معمول مجری‌ها اجرا نمی‌کند. برای همین ما «كلاه قرمزی»را به عنوان یك مجموعه دنباله‌دار در نظر گرفتیم.
*بهتر نبود به «كلاه قرمزی» جایزه ویژه می‌دادید؟
یكی از ویژگی‌های «كلاه قرمزی» بحث شخصیت‌سازی است كه به‌خوبی رعایت شده. دیالوگ نویسی و كاری كه از لحاظ حرفه‌ای انجام شده هیچ كم از سریال‌های دیگر ندارد. شاید اگر به عنوان كارگردانی نامزد می‌شد این انتقاد به جا بود. ولی در بخش فیلمنامه و به عنوان بهترین مجموعه، قابل جایزه دادن بود. البته می‌شود انتقادهایی هم داشت ولی به هرحال ما بین این كه آن را یك برنامه تلویزیونی یا مجموعه حساب كنیم، به خاطر داشتن متن و كاراكتر، آن را مجموعه دیدیم.
*همه سریال‌های سال گذشته را رصد كرد‌ه‌اید؟
بله. مجموعا 28 اثر كه سال گذشته از تلویزیون پخش و در شبكه خانگی توزیع شد را دیدیم. «ابله» و «عشق تعطیل نیست» خیلی آرایی نداشتند برای همین در داوری لحاظ نشدند. در بین سریال‌های تلویزیون هم چندتایی بودند اما رای كافی را به‌دست نیاوردند. مثل «سال‌های ابری» كه البته در بخش بهترین تیتراژ نامزد شد.
*خودتان همه سریال‌ها را می‌بینید؟
غالب آنها را می‌بینم ولی در مواردی پیش می‌آید كه برخی سریال‌ها وزن كافی برای تماشا ندارند و نمی‌شود بیش از چند قسمت آنها را دید. اما درباره سریال‌های خوب حتی شده دی‌وی‌دی‌شان را دوباره دیده‌ایم. حتی به دوستان گفته‌ایم یك بار دیگر سریال‌ها و فیلم‌ها را برای داوری ببینند. چه بسا برخی فیلم‌ها در اكران عمومی به لحاظ موسیقی، مونتاژ و… دچار تغییر شده‌اند؛ یعنی سعی كرده‌ایم این نكات را هم لحاظ كنیم. بهتر از ما می‌دانید هر داوری درصد خطا دارد و آن را باید محاسبه كرد. چون ما باید به مردمی كه در جشن‌ها و جشنواره‌های ایران غایب هستند به عنوان داوران بزرگ‌تر پاسخگو باشیم به این موارد خیلی دقیق توجه می‌كنیم.
*نكته‌ای كه همیشه منتقد آن هستید، مسئله مهندسی شدن جوایز جشنواره فجر است. قصدمان این نیست كه بگوییم جوایز جشن حافظ حتما مهندسی شده هستند ولی شائبه‌هایی در برخی بخش‌ها هست. مثلا وقتی شبنم مقدمی برای بخش درام و كمدی نامزد شده خیلی مشخص است كه یكی از آنها را می‌گیرد.
ما نه علاقه‌مند به مهندسی هستیم و نه به مسئولان بالاتر از خودمان قرار است جواب بدهیم؛ مثل جشنواره فجر و امثالهم. خانم مقدمی‌هم در «مدینه» و هم «هفت سنگ»خوب بازی كرده و به طور طبیعی در هر دو بخش نامزد شده. اما به این دلیل كه در دو بخش نامزد شده، جایزه نگرفت بلكه جایزه‌اش را به خاطر رای هیات داوران به‌دست آورد. ما سال‌های پیش نمونه‌هایی از این دست داشتیم كه خوشبختانه در تاریخچه جشن حافظ موجود است. بر خلاف جشنواره‌های دیگر كه یادشان می‌رود و برای یك بازیگر سه بار بزرگداشت می‌گیرند ما تاریخچه داریم. یكی از مهندسی‌هایی كه در جشنواره‌های دیگر صورت می‌گیرد این است كه می‌گویند برای فلانی «دیگر جایزه گرفتن بس است.» شما نگاه كنید به تاریخچه جشن حافظ؛ بازیگری مثل پرویز پرستویی چهار بار جایزه گرفته. یعنی این كه یك هنرمندی به خاطر این كه یك بار جایزه گرفته باشد ما او را محروم كنیم یا این كه چون قبلا نادیده گرفته شده به او جایزه بدهیم، در قاموس ما وجود ندارد.
* دوره قبل محسن تنابنده گفته بود دوست داشتم به‌جای تندیس بازیگری جایزه فیلمنامه «پایتخت» را می‌گرفتم. خودتان حتما اذعان دارید كه فیلمنامه «پایتخت 2» خیلی بهتر از سری سوم بود ولی تنابنده برای فصل سه «پایتخت» جایزه بهترین فیلمنامه را گرفت. این بده بستان نیست؟
نه؛ چون امسال رقبای محسن قوی نبودند. ممكن است در مقایسه بگوییم «پایتخت 2» بهتر از «پایتخت 3» است ولی یادتان باشد باید اثر را در مقطع زمانی خودش و با لحاظ كردن رقبا در نظر بگیریم.
*درباره بازیگران مرد درام؛ داریوش ارجمند بازیگر خوبی است كه در دو سری «ستایش» در حد خودش موفق بود ولی حریفان قدری كنارش بودند مثل فرهاد آئیش و هومن برق نورد در «پرده نشین». از جایزه این بخش دفاع می‌كنید؟
بله در بخش بازیگران مرد درام تلویزیونی كاندیداها خیلی قدر بودند. مثلا فاصله بین آقای آئیش و برق نورد با آقای ارجمند خیلی كم بود. من دوست داشتم دو جایزه در این بخش بدهیم. واقعا انتخاب دشوار بود كه در نهایت آقای ارجمند انتخاب شد. این را هم بگویم كه از نظر من كاندیدا شدن یعنی برنده شدن. مثلا می‌گویند فلانی سه بار نامزد گلدن گلاب یا اسكار شده.
*لازمه این وجاهت بالا بردن وزن جوایز داخلی است.
بله. ما باید یك روزی این مسئله را جا بیندازیم. ضمن این كه باید بپذیریم بین پنج نفر، یك نفر انتخاب می‌شود.
*برای دادن جایزه بهترین بازیگر مرد کمدی تلویزیونی به مهران رجبی هم یك شائبه وجود دارد. جایزه او را شهاب عباسی و یوسف صیادی دادند. عباسی كه مدت‌ها است كار شاخصی در تلویزیون ندارد؛ ضمن این كه می‌شد خوش سلیقگی كرد و جایزه رجبی را مثل بقیه، چهره‌های محبوب‌تر می‌دادند. اگر كسی غیر از رجبی انتخاب می‌شد باز هم این دو نفر جایزه را می‌دادند؟
فكر می‌كنم یكی از غیر مهندسی‌ترین جشن‌های دنیا جشن دنیای تصویر است برای این كه سالن خودش تعیین می‌كند كی جایزه را بدهد. حتی یك سال حاضران در سالن صدا زدند مسعود ده‌نمكی. چون مردم خواسته بودند من او را دعوت كردم و حتی آمادگی نداشت. متاسفانه در برخی جشن‌ها با هنرمندها بد برخورد می‌شود؛ در جشن حافظ آدم‌ها به خاطر كار سینما دیده می‌شوند. این كه تعلق سیاسی یا حزبی دارند برای ما اهمیت ندارد. ضمن این كه از نظر ما
